Stomanız için Cilt Bakımı
Stoması olan bir kişinin peristomal cilde (stoma etrafındaki cilt) nasıl bakım yapılacağını bilmesi çok önemlidir. Peristomal cildin durumu sadece genel sağlığınızı etkilemekle kalmaz, adaptör ve torba uygulamasını da etkiler. Stomanız etrafındaki cilde doğru bakımı öğrenmek, hem fiziksel rahatlığı hem de huzuru yanında getirir.
Cildinizin sağlılığını koruyacak ve problemleri engelleyecek üç temel adım vardır.
-Temizlik
-Bakım
-Koruma
Eğer bir cilt probleminiz olduğunu fark ederseniz, çoğu problemin genellikle kolayca çözüldüğünü aklınızda bulundurun. Yine de, süreç biraz zaman alabilir ve strese sebep olabilir. Bu broşürde, en çok şikâyet edilen cilt problemleri ile ilgili destek ve yönlendirme de bulacaksınız.
Ancak yine de cildinizi bir türlü sağlılığına kavuşturamadığınızı ya da tüm olasılıkları denediğinizi ama başaramadığınızı düşünüyorsanız; yardım ve tavsiye almak üzere doktorunuzu ya da stoma bakım hemşiresini ziyaret etmenin zamanı kesinlikle gelmiştir.
Cildinize iyi bakın
Cildiniz vücudunuzdaki en büyük organdır. Cildiniz sizin farkında bile olamadığınız pek çok şey yapar. Bazı vitamin üretimine yardım eder, vücut sıcaklığını kontrol eder, zararlı bakterilere karşı sizi korur, sizin su geçirmemenizi sağlar, dış dünyada neler olduğuna dair sizi haberdar eder ve vücuttaki toksinleri dışarı atar.
Hayatının bir noktasında herkes cildinde acı verici bir tahriş yaşar. Çoğumuz yeni ayakkabılardan ötürü su toplanması ve yara oluşumu ya da kötü bir güneş yanığı ya da sadece günlük kesik ve çizikler gibi sorunlar yaşamışızdır. Cildin tahriş olması, rahatsız edici olmanın yanında sorunda çıkarabilir.
Unutmayın ki; herkesin cildi birbirinden farklıdır. Biri için işe yarayan bir çözüm başkası için işe yaramıyor olabilir. Bu sebepten ötürü, bu broşürde pek çok alternatif göreceksiniz.
Önlem almak tedaviden daha iyidir
Cilt problemleri için en iyi çözüm başlamadan engellemektir. Doğru biçimde oturmuş bir torba sistemi – yani stomaya rahatça oturan ama çok sıkmayan – iyi bir başlangıçtır.
Adaptörü uygularken adaptörün iç halkasında açıkta kalmış cilt görüyorsanız, adaptörünüzdeki deliğin çok büyük olma olasılığı yüksektir. Eğer şüpheniz var ise, stoma ölçüm kılavuzunu kullanın ve doğru ölçüyü kullandığınızdan bir kez daha emin olun. Özellikle ameliyat sonrasındaki ilk günlerde stomaların şekli ve ölçüsü sürekli değişir, dolayısıyla yeniden ölçmek her zaman iyi bir fikirdir. Aynı zamanda eğer kilo alır ya da verirseniz, peristomal cildin ölçüsü değişebilir ve bu da torbanızın yapışmasını etkiler.
Stomanız etrafında herhangi bir cilt çöküntüsü ya da çukur var mı diye kontrol edin. Eğer varsa, yüzeyi düzleştirmek için dolgu maddesi olarak bir stoma pastası kullanın. (Okul hayatınızda “tutkal” kullandıysanız, stoma pastasının yapıştırıcı bir madde olduğunu düşünebilirsiniz. Ancak, stoma pastası yapıştırıcı bir madde değil, sızdırmayı engelleyen bir maddedir)
Eğer stoma pastası kullanmak istemezseniz, bariyer halkaları ve şeritler gibi diğer seçenekler de vardır. Bunlar alkolsüzdür ve uygulaması kolaydır.
Ayrıca stoma etrafındaki cilde dışa doğru kavisli şekilde oturacak adaptörleri de uygulayabilirsiniz. Bunlar konveks adaptörlerdir ve düz adaptörlerden daha farklıdırlar, adaptörün cilde yapışan kısmı dışa doğru kavislidir. Bu tip bir adaptör, kıvrılmış cildi ya da fazla içerde olan bir stomayı içine alarak stoma çıktısının torbaya dolmasına yardım eder. Aynı zamanda adaptörün iyi yapışmasını engelleyen peristomal katları ve çizgileri düzeltir.
Eğer cidinizde hafif bir tahriş varsa, bu bölgelerin daha da fazla tahriş olmasını engellemek için stoma pudrası kullanabilirsiniz. Stoma pastası ya da başka bir adaptör uygulamadan önce pudradan kalan fazlalığı sildiğinize emin olun. Cildiniz iyileştiği zaman pudra kullanmayı bırakın. Pudra önlem için değil, var olan bir problemi çözmek için kullanılmaktadır.
Öneriler:
Adaptörü yavaşça çıkartın. Adaptörü ciltten dümdüz çekmeyin, aksine cildi bastırarak adaptörden uzaklaştırın. Eğer adaptörü bir anda çekerseniz, cildin tahriş olmasına sebep olabilirsiniz.
Eğer adaptörü çıkartmanın zor olduğunu düşünüyorsanız ya da ciltte kalacak kalıntılar konusunda endişeleniyorsanız, bu amaç için geliştirilmiş sprey ya da mendil şeklindeki çıkartıcıları kullanabilirsiniz.
Torbanız üçte biri ya da yarısına kadar dolduğu zaman, torbanızı boşalttığınızdan emin olun. Bu şekilde yapıştırıcının çok fazla ağırlık taşımadığından ve cilde iyi bir şekilde yapıştığından emin olursunuz. Eğer torba çok fazla dolarsa, torba içeriği sızacak ve adaptörün üzerinden akacaktır. Bu sızıntı adaptörü eritebilir ve cildiniz ile torba arasındaki yapışkanlığı zayıflatır.
Sağlıklı bir cilt için 3 adım
Adım 1: Temizleyin
Çoğu insan peristomal cildi her zaman çok temiz tutmaları gerektiğini düşünür. Bu durum aşırı temizlik, ovalama ve dezenfekte etme noktasına gelebilir. Tahmin edeceğiniz üzere, tüm bu temizlik stomanın etrafındaki koruyucu cildi yok edeceği için cilde çok zararlı olabilir.
Kuvvetli temizleyici ya da dezenfektan kullanımına ihtiyaç yoktur. Stomanız mikrop kapmayacaktır. Eğer düşünecek olursanız, stomanız olmadan önce ne yapıyordunuz? Stomanızın etrafını temizlemek yine o kadar basittir.
Ilık su en kolay çözümdür. Adaptörünüzü yavaşça çıkardıktan sonra, cildinizi ılık su ile temizleyin. Çoğu insan her şeyi banyoda çıkartıp tümden yıkanmayı sever. Seçim sizin. Stomanız zarar görmeyecektir.
Eğer cildinizde adaptörden kalan kalıntı varsa temizleyici mendiller işe yarayabilir. Temizleyici mendilleri kullandıktan sonra cildinizin tamamen temiz olduğundan emin olun.
Eğer sabun kullanmak istiyorsanız, yağ bazlı olmayan ve kalıntı bırakmayan bir marka seçin. Ekstra temizleme istiyorsanız özel olarak üretilen sabunsuz ve kokusuz cilt temizleyicileri de vardır.
Cildinizi iyice duruladıktan sonra yavaşça kurulayın. Daha sonra yeni bir adaptörü tekrardan uygulayın.
Öneri: Temizleyici, sabun ya da çıkartıcı kullanımı sonrasındaki kalıntılar torbanızın yapışmasını etkileyebileceği için bu ürünleri kullandıktan sonra cildinizi daima ılık su ile durulayın.
Adım 2: Bakım yapın
(Bu adım isteğe bağlıdır)
Eğer peristomal cildiniz kırmızılık ya da hafif iritasyon gibi reaksiyon veriyorsa, cildinize bakım yapmalısınız. Bu tür bir durumda hızlı hareket etmek cildinizin sağlığının korunmasına yardımcı olur.
Çoğu cilt bakım ürünü, torbanın yapışmasını engelleyecek şekilde yağ bazlıdır. Eğer kuru cildiniz ya da sadece hafif kızarıklık/iritasyon olan problemli bir cildiniz varsa, torbanın yapışmasını engellemeyecek yağ bazlı olmayan bir krem kullanılmalıdır.
Sızıntının sebep olacağı bir cilt iritasyonunu önlemek için stomaya doğru yerleşen bir adaptörünüz olduğundan emin olun.
Öneri: Cilt Bakım Kremini kullanırken az bir miktar sürün ve cildiniz tarafından emilmesini bekleyin. Cildinizi kuru ama nemlenmiş hissedeceksiniz. Daha sonra adaptörü uygulayın. Böylece adaptör cildinize daha iyi yapışacaktır.
Adım 3: Koruyun
Stoması olan insanların cildini korumak için özel olarak tasarlanan pek çok ürün bulunmaktadır. Bunların arasında stoma pastası, stoma pudrası, koruyucu mendil, halka ve şeritler de vardır.
Dolgu ya da macun olarak kullanılan çeşitli stoma pastaları mevcuttur. Stoma Pastası direkt olarak stomanın çevresine uygulanabilir. Ya da yapıştırmadan önce pastayı adaptörün üzerine uygulayabilirsiniz. Her şekilde, cildiniz ve torba arasında iyi bir temas oluşacaktır.
Stoma pastasını yapıştırıcı olarak değil sadece dolgu olarak kullandığınızdan emin olun. Pastalar çeşitli miktarlarda alkol içerir ve tahriş olmuş cilde acı verebilirler. Tahriş olmamış bir cilde uygulandığında ise hiçbir his oluşmamalıdır.
Stoma pudrası (talk pudrası değil) tahriş olmuş cilt için iyi bir koruyucudur. Nemi emer ve cildi korur.
Pudranın iyice emilmesini sağlamak için pudranın üzerine stoma pastası uygulayabilirsiniz. Bu sayede, pasta kullanımında oluşabilecek yanma hissini azaltabilirsiniz.
Cilt koruyucu mendil, cilde koruyucu bir tabaka sağlar. Bu şekilde iki amaca hizmet etmiş olur; A) aşındırıcı stoma çıktısına karşı cildi korumak ve B) adaptörlerin daha kolay çıkmasını sağlamak. Çoğu cilt koruyucu mendil alkol içerir; dolayısıyla eğer tahriş olmuş bir cildiniz varsa mendili sürdüğünüzde yanma hissi oluşabilir. Eğer adaptörünüzü çıkarmanın zor olduğunu düşünüyorsanız ya da cildiniz soyuluyor ise, bu mendilleri denemek isteyebilirsiniz.
Öneri: Pudra kullanıyorsanız, stoma pastası veya adaptör uygulamadan önce fazla pudrayı siliniz. Fazlalık alındıktan sonra pudranın üzerine direkt stoma pastası, cilt koruyucu mendil ya da halka uygulanabilir. Cildiniz iyileştiği zaman pudra kullanmayı bırakmalısınız.
GENEL CİLT PROBLEMLERİNİN GİDERİLMESİ
Sağlıklı cilt bakımı için dikkatli olsanız bile, bazı durumlarda, problemler oluşabilir. Eğer stomanızın etrafındaki cilt zarar görmüşse, tahriş olmuş ve acı vermektedir ayrıca tahriş olan bölgeye tekrar adaptör yapıştırmanız gerekecektir.
Bir probleminiz olduğunda, önemli olan tahrişe neyin sebep olduğunu öğrenmenizdir. Tahriş olmuş cilde neden olabilecek durumların bazıları aşağıda belirtilmiştir.
Adaptörün Düzgün Yerleştirilmemesi
Adaptör çok büyük kesilmişse veya iyi yapışmıyorsa, stomanızdan gelen dışkı cildinizi tahriş edebilir. Bu durum ileostomili hastalar için büyük bir risktir.
Öneriler:
Stomanızı düzenli olarak ölçün.
Stomanızın çevresine tam yerleşen ürünleri seçin.
Yeni adaptör uygulamadan önce, tahriş olmuş cilde stoma pudrasını uygulayın.
Cilt iyileştikten sonra pudra kullanmayın.
Eğer cildiniz iyileşmezse, doktorunuz ya da stoma bakım hemşireniz ile irtibata geçin.
Tahrişe Neden Olan Sızıntılar
Stoma akıntısı cildinizi tahriş edebilir, kızarıklığa neden olabilir, iltihaplı veya kanamalı açık yaraya neden olabilir. Bu tip tahrişler çoğunlukla çok ağrılı olur. (Bu çeşit cilt yaraları için ileostomili hastalar yüksek risklidir)
Stomanızın şekli veya ölçülerindeki değişiklik veya karın şeklinin değişmesi torbanızın tam yerleşmesini engeller, bu da sızıntıya neden olur.
Öneriler:
Eğer akıntı adaptörünüzün altından geliyorsa, hemen torbanızı değiştirin.
Sızıntı olmadan torbanızı düzenli aralıklarla değiştirin.
Eğer adaptörünüzün cildinize düzgün bir şekilde yapışmasını sağlayamıyorsanız, doktorunuz ya da stoma bakım hemşireniz ile irtibata geçin.
Cilt bariyerin altından gelen sızıntıyı engellemeye yardımcı olmak için aksesuar kullanmayı (konveks adaptör, stoma pastası ve halka/şerit ) düşünebilirsiniz.
Bandın Altındaki Cilt Tahrişi
Sadece bantlı adaptör kullananlarda, bant dolayısı ile oluşan cilt tahrişinin birçok nedeni vardır. Cilt üzerinde kaşıntı, kabartı veya açık yara ve iltihap olabilir. Bu sorun, aylarca veya yıllarca aynı tip ürünü kullansanız bile her an olabilir.
Bunun nedeni, bandın içindeki bir maddeye karşı duyarlılık oluşturmanız veya bant çıkarılırken cildinizde tahriş oluşması olabilir.
Öneriler:
Bantsız torba sistemi kullanmayı deneyin. Bu tip torba sisteminde, adaptörde bant yoktur, adaptörün kendisi yapışkandır.
Yeni adaptör uygulamadan önce, tahriş olmuş cilde stoma pudrasını uygulayın.
Eğer adaptörünüzün cildinize düzgün bir şekilde yapışmasını sağlayamıyorsanız, doktorunuz ya da stoma bakım hemşireniz ile irtibata geçin.
Ciltte oluşan Pişik
Bazen cilt enfeksiyonu veya hassasiyeti veya hatta sızıntı pişiğe neden olur. Pişikli bölge kırmızı veya pütürlü kırmızı olabilir. Kaşıntı da bir belirti olabilir. Tedavisi için öneriler değişeceğinden, neden kaynaklandığını belirlemek için yardım almak önemlidir.
Öneriler:
Eğer adaptörünüzün cildinize düzgün bir şekilde yapışmasını sağlayamıyorsanız, doktorunuz ya da stoma bakım hemşireniz ile irtibata geçin.
Eğer tedavi için bir anti-mantar ilaç kullanımı gerekli olursa, pudra şeklinde olanı tercih edin, krem şeklini kullanmayın.
UYARILAR:
-Stoma etrafınızdaki cilt problemlerini göz ardı etmeyin.
-Cilt tahriş olduğunda veya sızıntı olduğunda yardım isteyin.
-Ev ilaçlarını kullanmayın.
CİLT BAKIM AKSESUARLARI
Temizleme
Cilt Temizleyici
Dışkı ve idrar kalıntılarının temizlenmesi için kullanılan yumuşak köpük temizleyici. Cildi temiz ve canlı tutar.
Temizleme Mendilleri
Yapışkan veya bantlardan kalan artıkları temizlemeye yardımcı, nemlendirilmiş temizleyici.
Ciltten yapışkanların kolaylıkla çıkartılmasını sağlar. Sürekli kullanım gerektirmez.
Koruma
Adapt Pasta
Bir dolgu maddesi olarak, boşlukları doldurmak ve sızıntıyı engellemek için kullanılan az alkollü, stoma pastası olarak adlandırılan macun.
Adapt Stoma Pudrası
Stoma etrafındaki küçük problemli alanı iyileştirmek için özel olarak üretilmiş pudra.
Sadece tahriş olmuş ciltte kullanılır.
Adapt Bariyer Halkaları
Stoma pastasının alkol içermeyen alternatifidir.
Bu halkalar stoma etrafında ekstra bir yapışma sağlar ve sızıntıyı engeller.
Jelli Cilt Mendili
Tahriş edici akıntıdan cildi korumak için, nemlendirilmiş olarak üretilen bir üründür. Cilt silinir ve kurumaya bırakılır. Böylece, koruyucu bir tabaka oluşması sağlanır.
Medical Adhesive
Silikon bazlı tıbbi yapıştırıcı.
Ostomi torbalarının, adaptörlerinin cilde daha iyi yapışmasını sağlar.
Ostomi Kemeri
Torbanın aşağı doğru sarkmasına engel olan ve hastanın kendini daha güvende hissettiği bir üründür.
STOMA BAKIM ADIMLARI
1- Ellerinizi yıkayın.
2-Stoma bakımı için kullanacağınız malzemeleri hazırlayın;
-Yeni adaptör ve torba
-Adaptör kesilecek ise makas
-Stoma pastası
-Ilık su
-Sabun kullanılacak ise yağsız bir sabun
-Gazlı bez, kağıt havlu veya mendil
-Kirli torbası
3-Kullanılmış adaptörü veya torbayı yukarıdan aşağıya doğru çekerek çıkartın.
4-Stoma etrafının temizliğini sabunlu veya sabunsuz ılık su ile yapın.
5-Stomanın etrafını iyice kurulayın.
6-Yeni ürün takılmadan önce stomanızın etrafının temiz, kuru ve yağsız olduğundan emin olun.
7-Stoma çapını ölçün ve bu ölçüye uygun olan hazır kesilmiş adaptörü veya kesilebilir adaptörü keserek hazırlayın.
8-Boşaltmalı torbaların kilit veya klemp mekanizmalarını kapatın.
9-Stomadan sızıntıyı engellemek için adaptör veya stoma çevresine stoma pastası uygulaması yapın.
10-Adaptörü veya torbayı, stomayı içine alacak şekilde cilde yapıştırın. Sonra, adaptörün veya torbanın cilde yapışan kısmına iki eliniz ile 45 saniye bastırarak daha iyi yapışmasını sağlayın.
11-İkili sistemde torbayı aşağıdan yukarıya doğru stomaya baskı yapmadan adaptöre takın.
12-Ellerinizi yıkayın.
